BELLA VE ORHAN VELİ

BELLA

Yer Ankara’da Sabahattin Eyuboğlu’nun evi, yıl 1946. Ev halkı ve misafirler salonda otururken küçük odada genç bir kız sedire uzanmış, isteksizce ders çalışıyor. Odanın öbür köşesinde, şair, kâğıda bir şeyler yazıyor. Sonra genç kıza uzatıyor kağıdı: “Bak, senin için bir şiir yazdım.” Okuyor genç kız:

SERE SERPE

Uzanıp yatıvermiş, sere serpe;
Entarisi sıyrılmış, hafiften;
Kolunu kaldırmış, koltuğu görünüyor;
Bir eliyle de göğsünü tutmuş.
İçinde kötülüğü yok, biliyorum;
Yok, benim de yok ama…
Olmaz ki!
Böyle de yatılmaz ki!

Evet, şairimiz Orhan Veli, genç kız da Bella. Aslında tanışmaları iki üç yılı bulmaktadır, ama arkadaşlık ve samimiyetleri daha yenidir. Bella, Hasanoğlan Köy Enstitüsü’nde İngilizce dersi vermektedir, bir yandan da liseyi bitirmek için kalan birkaç dersini çalışmaktadır.

Aşağıdaki mektup da Bella’ya yazılmış. Tarih yok, ama Yaprak antetli bir kâğıda yazıldığına göre 1949-50 olmalı:

Bella,

Bir gazeteci evinde mürekkep bulunamadı. Bu yüzden mektubumu kurşun kalemle yazmak zorunda kaldım, özür dilerim. Benim hakkımda ISTANBUL gazetesinde çıkan yazıdan dolayı yazdıklarınıza teşekkür ederim. Bununla beraber beni daha evvel yazılmış yazılardan daha iyi tanımak mümkündü. Burada, Seza geldiğinden beri, çok güzel vakit geçiriyoruz. Birkaç defa, Ralfi’ye, Lüküs Hayat operetinden parçalar söyledim. Bugün de o parçaları tekrar ettim. Benden, bilhassa bu noktayı yazmamı isteyen Seza’dır. Bu hafta Ankara’da at yarışları başlıyor. Belki de kazanırız. Benimle ortaksınız. Bir vurgun vurursak haber veririm.

Orhan Veli

Bu mektubun bütün cümleleri tesadüfen, B ile başladı. Belki de Bella B ile başladığı için.

Yine bir gün Sabahattin Eyuboğlu’nun evinde toplanılmış, misafir odasında biriç oynanılmaktadır. Küçük odada Orhan Veli düşünceli ve durgun oturmaktadır. Bir şey karalamamaktadır bu sefer, canı sıkkındır. Az ötede Bella ders çalışmaktadır, fark etmiştir Orhan Veli’deki durgunluğu. Ne oldu, ne düşünüyorsunuz böyle, vapurlarınız mı battı diye sorar Orhan Veli’ye. Ve Orhan Veli aşağıdaki şiiri yazar genç kıza:

ANLATAMIYORUM

Ağlasam sesimi duyar mısınız,
Mısralarımda;
Dokunabilir misiniz,
Gözyaşlarıma, ellerinizle?
Bilmezdim şarkıların bu kadar güzel,
Kelimelerinse kifayetsiz olduğunu
Bu derde düşmeden önce.
Bir yer var, biliyorum;
Her şeyi söylemek mümkün;
Epeyce yaklaşmışım, duyuyorum;
Anlatamıyorum.

Orhan Veli, uzun yıllar Bella’ya kur yapar. Bir de isim bulur ona: Düşes. Karşı adlı kitabını 1949’da Bella’ya verirken ilk sayfasına, “Bu iş böyle yürümez duchesse!” yazar. Nedir yürümeyen tam belli değil. Belki de, Bella’nın Orhan Veli’yi hep arkadaş gibi görmesi, platonik de olsa ilgisini dostluğa yorumlaması.

Orhan Veli, öldüğü güne kadar sürdürür Bella’yla dostluğunu. 1950 yılının bir Kasım gecesi, Ankara’da bir belediye çukuruna düştükten kısa bir süre sonra Bella’nın İstanbul Taksim’deki evine gider. Belediye çukuruna düştükten birkaç gün sonra 36 yaşında ayrılır aramızdan. Cenazesi kaldırılırken bir köşede ağlayan kadınların arasında Bella da vardır.

Bella şu an Bebek’te oturuyor. Evi, Orhan Veli’nin mezarı ve heykeline çok yakındır.

Kaynak: Erol Güney’in Ke(n)disi / Göçmen-Çevirmen-Gazeteci-Sevgili
Düzenleme: İkinci Yeni
https://www.facebook.com/ikinciyeni

Bir nevi güllabicilik yapıyor gençler...

Özgür Öztürk

Orta çağlardan Fransız İhtilali'ne kadar Avrupa'da akıl hastaları yakılırken, cadı avı yapılırken ve binbir türlü gayri insani muameleye maruz kalırken, Anadolu'da böyle uygulamaların olmadığı ve hastalara daha insani bir yaklaşım sergilendiği hep söylenegelir. Bunda haklılık payı da yok değildir, gerçekten de, bildiğimiz kadarıyla Osmanlı'da kimse akıl hastası olduğu için cadılıkla veya içine şeytan girmiş olmakla suçlanmamış, o devrin koşullarında olabildiğince iyi davranılmışlardır.

Süleymaniye Bimarhanesi, Osmanlı döneminde en önemli kurumsal 'akıl' hastanelerinden biridir. Bu bimarhane ve ardılları, bugün Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi olarak bilinen kompleksin de öncüleri sayılırlar. Buraların kendince bir tedavi ekibi, hekimbaşısı ( tabii ki daha psikiyatrinin esamesi okunmuyordu, akliye ve asabiye mütehassislarının ortaya çıkmasına 100 yıl vardı !!), hastaları sakinleştirmeye ve uyutmaya yarayan bitkisel ilaçların yapıldığı bir eczanesi bulunurdu. Ama psikiyatrinin henüz 'tıbbileşmediği' bu dönemlerde, hekimlerden, şifalı otlardan ve su sesi dinleterek iyileştirmeye çalışmaktan çok daha önemli bir işlevi yerine getiren ' güllabici' denilen bir meslek grubu daha vardı..

Güllabiciler, Süleymaniye Bimarhanesi ve daha sonra 1873 de Üsküdar'a taşındıktan sonra Toptaşı bimarhanesi olarak adlandırılan bu 'Osmanlı tipi akıl hastaneleri'nin en önemli adamlarıydı. Hiç bir medikal tedavinin işe yaramadığı, su sesi dinletmenin ve uyuşturucu bitkisel karışımların tedavide nafile kaldığı durumlarda, ülkenin dört bir tarafından gelmiş mecnunları idare etmek görevi güllabicilerindi. Güllabiciler, gardiyan, psikolog, hastabakıcı ve yaşam koçu olarak bugün 4 ayrı mesleğe bölünmüş bu işi tek başına yaparlardı. Kavga ayırmaktan, uyumsuz hastalara ikna edip ilaç içirmeye, dışarıya izinli çıkacak hastalara eşlik edip gezdirmeye kadar bir çok vazifeleri vardı.

Güllabicilerin ellerinde kırbaçlarla gezip akıl hastalarını hizaya sokan bir nevi köle taciri gibi olduklarına dair ithamlar varsa da onlar aslında, daha çok yarenlik ederek, dalgaya vurarak, mizah yaparak hastayı avutan ve gönüllerini hoş tutan adamlardı. Elbette ki zıvanadan çıkan mecnunun dövülerek hizaya sokulması da onların göreviydi.

Son 3 haftadır yaşadığımız alt-üst oluş ve devlet otoritesi ile gençler arasındaki ilişki biçimi bana ister istemez Süleymaniye bimarhanesindeki güllabici-mecnun ilişkisini hatırlatıyor. Devlet otoritesi tüm kudret ve imkanlarını kullanarak şiddet içermeyen bir eylemi, cumhuriyet tarihinin en kitlesel sosyal patlamasına dönüştürdü. Tabiri caiz ise zıvanadan çıkmış durumda.. Otoriteyi kullanan politikacılar aklı selim ile olayları sakinleştirmek bir yana, 'gelsene, gelsene' diyerek kavgaya davet eden mahalle çocuğu edasında davranıyorlar.

Gençler, üzerlerine saldırganca gelen bu otoriteye karşı mizah kullanarak yaklaşıyorlar. Kimsenin değil Mustafa Keser'in askerleriyiz diyorlar, ' ay vallahi devrim gibi ' diyorlar. Öfkeyi mizaha dönüştürerek, kendileriyle dalga geçerek-farkında olmadan- idare etmeye, mecnuna dönmüş devlet otoritesini hizaya sokmaya çalışıyorlar. Mecnunun yapması gereken tek şey, haksızca gaspederek üzerine oturduğu, herkese ait olan bahçeden geri çekilmek, orası benim, istediğimi yaparım, diğerleri burada hak sahibi değildir dememek..Ama mecnuna dönmüş devlet aklı, bu adımı atmıyor, geriyor da geriyor, benim arkamda çok adam var diyor, güllabici gençlerin üzerine gaz sıkıyor, bunlar saldırgan aslında diyerek olayla ilgisiz, uzaktan seyreden yığınların gözünde onları itibarsızlaştırmak için elinden geleni yapıyor..

En sonunda kırbacı alan güllabiciler, grayderle TOMA kovalayıp, 'satılık TOMA' ilanı dahi vererek, yaptıkları işi hala mizaha döndürüp mecnunu gevsemeye davet ediyorlar ama hala bunun anlaşılmaması sonucunda, kavga çıkıyor ve mecnun işgal ettiği meydandan geri çekilmek zorunda kalıyor..

Şu andaki durum, güllabici ile başa çıkamayan mecnunun, uzaktan bağırarak, aslında hizaya gelmedim, senin dediğini yapmayacağım, ilk fırsatta yine orayı kendimin ilan edeceğim diyerek inatlaşmasına benziyor. Ama herkes farkında ki o bahçe sadece mecnunun değil ve güllabiciler en iyi bildikleri yöntem olan mizahla mecnun idare etme, adam avutma yoluyla bu zıvanadan çıkmış devlet otoritesini yola getirecekler...

Üzücü olan ise aradan 300 yıl ve bunca badire geçmiş olmasına rağmen, Süleymaniye bimarhanesinin güllabici-mecnun ilişkisi paterninden, vatandaş-demokratik devlet aşamasına geçememiş olmamız.. Hep idare edilmesi gereken bir mecnun gibi davranan ve bir türlü akilleşip rasyonel çözümler üretemeyen bir devlet otoritesine kaç sene daha mecbur kalacağız?

http://t24.com.tr/

Çapulcu Olmak Olmamak?OKTAY AKBAL

Çapulcu Olmak Olmamak?

“Birkaç çapulcunun...”
Başbakan Erdoğan’ın son konuşmalarından birinde kullandığı bir söz: “Birkaç çapulcunun dediklerine bakarsanız...”
Baktım sözlüğe “çapul” diye bir şey yok. Yalnız “çapulcu” var... Çapulculuk ne yaptığını ettiğini bilmeyen, yalnız kendi çıkarını düşünen birisi demek...
Böyleleri bizde çok...
Vurdulu kırdılı çaldığı, aparttığı, yuttuğu, cebe attığı... Daha neler neler...
Bir Başbakan söylediği sözlere özen göstermeli, ağzına her geleni ortaya dökmemeli. Bir erdemi, bir haysiyeti, bir saygınlığı olmalı bir politika adamının, hele bir de Başbakanlık gibi bir üst düzeyde ise...
Beni aldı nerelere götürdü? Vaktiyle çapulculuk diye bir söz var mıydı bilmiyorum, ama çapulculuk her zaman vardı. Özellikle politika alanında. Kolayca seçilir miydi ne olduğu bellisiz kişiler. Kim sokardı onları listelere? Halk mı, seçmen mi?..
Bir partinin lideriydi adayları belirleyen. Kendi kafasına, mizacına, keyfine uygun olanları seçerdi o da. Sonra bir bakarsın Meclis onlarla dolmuş, büyük adam sayılan liderin emrinde bir kalabalık...
Ben yıllardan beri hep yazarım. Türk milleti adına milletvekili seçilecek kişileri önce gerçek bir sınavdan geçirmeli. Buna bir önseçim mi derler, ki vaktiyle vardı. Aday adayları arasından liderin istediği adaylar öne alınır, listelerin ön yerlerine yerleştirilirdi. Bense başka bir yöntem önerirdim; aday adayları önce eğitim, öğretim, bilgi, deney, görgü, saygı gibi özelliklerden incelenmeli, bir çeşit siyasi tecrübe kazandıktan sonra aday olmalı!
Önüne gelen, bir liderin eliyle baş köşelere aday olarak oturtuluyor hâlâ... Evet demokrasi dedik ama bu demokrasinin gerektirdiği ilkeleri uygulamakta zorlandık. Halk tarafından yönetim... Bir masal oldu. Belirli grupların, hiziplerin, çıkarcı toplulukların elinde bambaşka bir biçime girdi. Ama uygarlıkta belli bir düzeyi aşmış Batı ülkelerinde böyle bir tehlike yok. Ancak Doğu ülkeleri tek adamlı yönetimlere alışkın olduklarından, bizdeki gibi bocalama içindeler.
Yasalar baştan başa değişmeli. İngiltere’de, Fransa’da, Amerika’da seçimler hangi yasaya göre yapılıyorsa onu biz de kullanmalıyız. Her işimiz zaten yabancıları taklit değil mi? Varsın seçim yasası da Batı’dan alınsın.

Cumhuriyet 20.06.2013
EVET/HAYIR
Oktay Akbal

Rosenbergler...

Nice aşklar arkadaşlıklar gördüm
Kahramanlıklar okudum tarihte
Çağımıza yakışan vakur, sade
Davranışınız geliyor aklıma

Melih Cevdet Anday

Geçtiğimiz yüzyılın en acıklı öykülerinden biridirRosenbergler...Bütün dünyanın itirazına rağmen 19 Haziran 1953’te elektrikli sandalyede idam edilen iki masum insan...Geride 6 yaşında Robby ve 10 yaşında Michael adında oğullarını öksüz bırakan iki kurban: Ethel Greenglass Rosenberg ve Julius Rosenberg.

Hiç kıvırmadan söyleyelim: Günler Rosenberg günleridir.
1950’li yıllar... McCarthy dönemi... ABD’nin tüm tarihi boyunca yaşadığı en aşağılık, en zorba “cadı avı” yılları...
Tüm Komünist Partisi üyeleri fişlenmekte, hareketleri yakın takibe alınmakta ve grev kırıcıları ve muhbir vatandaşlar aralarına serpiştirilmektedir.
Julius Rosenberg, 1939 yılında Komünist Parti’ye üye olur. Ethel ile de burada tanışır ve o yıl evlenirler.
İşkenceli yıllar ise bundan sonra başlar. İşsizlik, yeniden işe girmeler, tekrar kovulmalar, mahkemeler...
Nihayet, 11 Ağustos 1950’de, mahkeme sonrasında Ethel tutuklanır. Julius ise daha önce, atom bombası formüllerini düşmana vermeye yeltenmek suçundan 17 Temmuz 1950′de tutuklanmıştır.

1950’li yılların Amerikası aşırı silahlanmanın, Kore Savaşı’nın, ırkçılığın, faşistliğin ve gericilin en üst boyutlara ulaştığı bir ülkedir. Nagazaki ve Hiroşima’ya atılan atom bombalarıyla, silah gücünü tüm dünyaya kanıtlamıştır. Ancak Sovyetler Birliği’nin de atom bombası geliştirme ihtimalini hiçbir zaman gözardı etmemektedir. Sovyetlerin yeraltı atom denemesi yapmasının ardından, ABD dünyada “tek” olma özelliğini yitirdiğinin farkına varır. Bunun önüne geçebilmesi için, ülkesindeki komünist hareketlerin mutlaka bastırılması gerektiği düşüncesi yürürlüğe girer. Komünist olanların bir şekilde var olan gizli bilgileri Sovyetler’e iletebileceği kuşkusu yaratılır. Böyle bir şey olmasa bile McCarthy için “bu tehdit yaratılmalıdır”.
McCarthy, aklına koyduğu oyunu sahneye koyar. Bir Sovyet casus teşkilatı yaratır. FBI ile birlikte çalışan McCarthy, üç yalancı tanık bulur. Onların ifadeleriyle, Rosenbergleri casuslukla suçlayacak bir hikaye uydurur ve iddianame hazırlatır.
8 Mart 1951’de başlayan mahkeme sonucunda, yalancı tanıkların ifadeleri sonucu Rosenbergler idama mahkum olur.
İddianame ve Rosenberglere atfedilen suçlar çok gülünçtür. Bu konuda fizik profesörleri, her iki sanığın da atom bombası formüllerini taşıyacak, aktaracak veya krokisini çizecek yetenekte ve bilgide olmadığını söylemiştir.
Ancak yargıç Kaufmann, doğrudan Washington’dan aldığı emirlerle hareket etmekte ve adeta Rosenberglere açık kin beslemektedir. Bu nefret de jüriyi etkilemiştir.
29 Mart 1951’de jüri Rosenbergleri suçlu buldu, 5 Nisan’da da Kaufmann idam kararını verdi. Kaufmann, FBI’a ve başkanı Hoover’e teşekkürlerini de sunmayı ihmal etmedi.
Yıllar sonra her şeyin FBI tarafından düzenlendiği ortaya çıkmıştı, ama Rosenbergler geri gelemezdi.

29 Mart’ta Rosenbergler jüri tarafından “suçlu” bulundular ve 5 Nisan’da hâkim Kaufmann tarafından ölüme mahkûm edildiler. Morton Sobell “suç ortağı” olarak 30 yıl hapse mahkûm edildi. Aleyhte esas tanık olan David Greenglass 15 yıla mahkûm oldu, erken tahliye edildi ve kendisine yeni bir kimlik verildi. Casusluk faaliyetinde bulunduğunu ikrar eden karısı Ruth hakkında dava bile açılmadı.
Hâkim Kaufmann, davayı şu “teşekkürname” ile kapattı: “FBI ve Bay Hoover’a duyduğum saygının ne kadar büyük olduğunu bir kez daha vurgulamak istiyorum. Bu davada mükemmel bir çalışma sergilediler.” Onyıllar sonra yayınlanacak olan belgeler tam da bunu acı bir şekilde tanıtladılar. Herşey baştan sona FBI ve devlet tarafından planlanmış, kotarılmış ve uygulanmıştı.
11 Nisan’da Ethel, idam edilinceye kadar bir daha terketmeyeceği Sing Sing cezaevinin idamlıklar kanadına kondu. Daha sonra Julius da buraya “nakledilecek”ti.
Bir anda “normal” yaşamlarından koparılıp alınan, zindana atılan (her biri için konulan 100 Bin dolarlık kefaleti tabii ki bulamadılar) ve tam bir yalanlar ve iftiralar ağıyla karşı karşıya kalan Ethel ve Julius, bu davada masumiyetlerini kanıtlamak için muazzam bir güç gösterdiler. Sendika avukatı Emanuel “Manny” Bloch, bu konuda onların dostu ve avukatı haline geldi. Sonraki birkaç yılda tüm enerjisini ve çalışmasını Rosenberglerin savunmasına ayırdı.
Rosenberglerin idam kararında, komünist olmaları kadar Yahudi olmalarının da rol oynadığı söylenmiştir.
Amerika’da yargıtay görevini üstlenen mahkeme, Rosenberg’lerin itirazını ve davanın yeniden görülmesi talebini beş kez reddetti.
İnfaz ise dört kez ertelenerek, ayrı bir işkence uygulandı.

Rosenberglere, idama giden yolda hükümetle anlaşmaları ve suçu kabul etmeleri halinde cezalarının önce otuz, sonra yirmi yıla indirilmesi teklifinde bulunuldu.
Ethel de Julius da bunu şiddetle reddettiler ve masum olduklarını söylediler.

Şu acıklı mektup, söylenecek son sözdü herhalde:

“Sevgili çocuklarım,
Bu sabah, sanki tekrar birlikte olabilecekmişiz sandım. Ama bunun olmayacağını bildiğim halde, size ancak öğrendiklerimi aktarabilmeyi istedim. Ne yazık ki ancak birkaç kelime yazabilirim. Gerisini size yaşamınız öğretmeli. Bana öğrettiği gibi.
Başlangıçta sizin için acılı olacak, ama üzülen yalnızca siz olmayacaksınız. Sonunda siz de yaşamın yaşamaya değer olduğu inancına varmak zorundasınız. Şimdi önüne geçilmez biçimde yaklaşan ölüm karşısında bile bunu bilmenin cellatları yeneceğinden kesinlikle emin oluşumuz size bir avuntu olsun.
....

Yaşamımızın sizle birlikte sonuna kadar yürütme sevinci ve mutluluğunun bize nasip olmasını dilerdik. Babanız size tüm yüreği ve tüm sevgisinin sevgili oğullarına ait olduğunu söylemek istiyor. Suçsuz olduğumuzu ve vicdanımıza aykırı hareket edemediğimizi hiçbir zaman unutmayın.
Sizi bağrımıza basıyor ve hararetle öpüyoruz.
Sevgiyle,
Baba ve Anne”

Evet, bugünler Rosenberg günleridir, Dreyfus günleridir.
Bugünler, faşizme direnme günleridir.

A. Mümtaz İdil
Odatv.com

• bir çift güvercin havalansa
  yanık yanık koksa karanfil
  değil bu anılacak şey değil
  apansız geliyor aklıma
  
  neredeyse gün doğacaktı
  herkes gibi kalkacaktınız
  belki daha uykunuz da vardı
  geceniz geliyor aklıma
  
  sevdiğim çiçek adları gibi
  sevdiğim sokak adları gibi
  bütün sevdiklerimin adları gibi
  adınız geliyor aklıma
  
  rahat döşeklerin utanması bundan
  öpüşürken bu dalgınlık bundan
  tel örgünün deliğinde buluşan
  parmaklarınız geliyor aklıma
  
  nice aşklar arkadaşlıklar gördüm
  kahramanlıklar okudum tarihte
  çağımıza yakışan vakur, sade
  davranışınız geliyor aklıma
  
  bir çift güvercin havalansa
  yanık yanık koksa karanfil
  değil unutulur şey değil
  çaresiz geliyor aklıma.
  
  
  Melih Cevdet ANDAY / Anı